Như một giấc mơ
Hà Bạch Trúc
- “Dậy đi con, tới giờ rồi”.
Bên ngoài trời c̣n tối, mới bốn giờ sáng. Tôi chần chờ chưa muốn dậy v́ c̣n muốn nghe mẹ gọi thêm tiếng nữa. Giọng mẹ thật nhẹ nhàng và tha thiết. Suốt đêm qua, tôi biết mẹ không ngủ được v́ mỗi lần thức giấc, tôi đều cảm thấy bàn tay mẹ âu yếm vuốt tóc tôi hay nhè nhẹ nắn nót tay tôi.
Trời c̣n tối nhưng mẹ chỉ mở một ngọn đèn dưới bếp. Ánh sáng yếu ớt làm không khí càng thêm buồn và lạnh lẽo. Hai mẹ con không nói ǵ với nhau nhưng tôi đi đâu mẹ cũng đi theo. Khi tôi vô nhà tắm th́ mẹ đứng bên ngoài dặn ḍ đủ thứ:
- “Con nhớ mặc hai cái áo, đêm ngoài biển lạnh lắm đó. Mẹ đă bỏ vô cái túi cho con mấy bộ đồ với chút đỉnh tiền và hai trái chanh với bịch đường. Nếu lỡ trên tàu không có nước uống th́ con ăn chanh cho đỡ khát. C̣n nếu đói th́ con ngậm chút đường cho khỏe. Có cái túyp kem đánh răng, mẹ cắt phía dưới và nhét vô đó một chiếc nhẫn vàng. Nếu lỡ bị bắt th́ con lấy vàng đó xoay sở mà ra. Con nhớ giữ kỹ cái túi này, đừng rời nó. Nhớ nghe con”.
Không hiểu sao tôi chẳng cảm thấy lo âu hay hồi hộp chút nào. Măi đến nhiều năm sau, tôi vẫn tự hỏi v́ sao lúc đó tôi không cảm thấy hồi họp. Có phải chăng v́ bên mẹ, tôi luôn luôn cảm thấy an toàn. Hai mẹ con vừa ngồi xuống bàn ăn trong bếp, chưa kịp nói ǵ với nhau th́ người ta đă đến đón tôi đi. Mẹ đứng bật dậy, chụp cái túi vải dù màu xanh, ấn vào tay tôi rồi đưa tôi ra cửa. Tôi muốn ôm mẹ và hôn mẹ lần cuối nhưng mẹ đẩy tôi ra cửa và chỉ nói: - “Thôi con đi đi”. Tôi chỉ kịp bước nhanh theo người đẫn đường. Đến cuối hẻm trước khi rẽ khuất, tôi quay đầu nh́n lại, thấy mẹ vẫn c̣n đứng đó nh́n theo, dáng thật nhỏ và lặng lẽ trong bóng đêm.
Tất cả như một giấc mơ. Buổi sáng tinh sương đó, tôi ra đi mà đâu biết rằng cuộc hành tŕnh của ḿnh đă thật sự bắt đầu và c̣n lâu, lâu lắm tôi mới được gặp lại mẹ.
Người dẫn đường đón thêm sáu người nữa, sau đó mua vé xe đ̣ đưa chúng tôi xuống Cần Thơ. Trên đường đi, theo lời dặn ḍ, mọi người càng ít nói chuyện càng tốt. Đêm đó, nhóm được chia ra từng tốp nhỏ để ngủ ở những nhà khác nhau. Đó là đêm đầu tiên tôi xa nhà, phải ngủ một ḿnh trong căn nhà xa lạ, chung quanh là những người không quen biết.
Hừng sáng hôm sau, cả nhóm tiếp tục cuộc hành tŕnh. Đầu tiên người ta đưa tôi đến một căn nhà bên sông. Họ dấu tôi trên lầu và dặn tôi không được cho ai thấy. Chờ măi đến xế trưa th́ thấy có chiếc ghe cập vô, người ta hối tôi lên ghe. Trên đường đi ra “cá lớn” c̣n ghé đón thêm mấy người nữa. Cũng may ghe “taxi” của tôi gặp được cá lớn một cách suông sẻ. Tôi nghe loáng thoáng có vài ghe taxi khác bị kẹt, không ráp được cá lớn nên bị bỏ lại. Cá lớn chỉ dài độ mười thước, ngang bốn thước mà chở đến trăm người. Người ta ngồi sát nhau, bó gối không có chỗ để duỗi chân. Tôi bị đẩy xuống dưới hầm tàu, trong pḥng máy, nóng kinh khủng và nồng nực mùi xăng dầu. Sau mấy phen hồi hộp v́ tàu bị mắc đáy khiến một số thanh niên phải lặn xuống nước để gỡ, và thêm mấy lần qua đồn công an, đến chiều th́ tàu ra đến cửa biển. Gió biển thổi mát rượi, một ngày căng thẳng tưởng đă qua.
Mọi người chưa kịp mừng th́ tàu công an biên pḥng xuất hiện. Tài công mở máy chạy tối đa nhưng tàu công an càng ngày càng đến gần. Tôi nghe tiếng khóc chung quanh và những lời tuyệt vọng: - “Nếu lần này bị bắt nữa…”. Lúc tàu bị hư một máy th́ công an đuổi kịp. Chúng chĩa súng về phía tàu tôi và kêu tất cả đàn ông đứng lên, cởi áo ra và dơ tay lên, c̣n đàn bà con nít phải ngồi im. Chúng bắt chủ tàu và tài công bơi qua tàu chúng, sau đó trở về tàu để thu hết tiền và vàng ṿng nữ trang đem qua cho chúng. Mọi người hồi hộp chờ đợi rất lâu mới thầy hai người bơi về. Tưởng đă thoát nạn nhưng không, tàu công an vẫn chưa tha, chúng lại đuổi theo và chĩa súng bắn về phía tàu chúng tôi. Rồi bọn công an leo lên tàu tôi và lần này chúng tự tay lục soát khắp nơi để vơ vét tiếp. Chúng đổ cái túi của tôi ra, nhưng rất may chúng không lấy cái túyp kem đánh răng. Trời xẫm tối th́ tàu chúng tôi được thả. Mọi người mừng quá; anh tài công mở máy chạy thẳng ra biển.
Đêm đầu tiên trên biển gặp nhiều sóng lớn. Những đợt sóng cao ngất liên tiếp chụp xuống con tàu nhỏ bé, đôi khi tưởng như nhấc bỏng tàu lên rồi lại nhồi xuống, cứ như thế không biết bao nhiêu lần. Chung quanh tôi, người ta say sóng ói mửa, nằm la liệt. Không hiểu sao, tôi không hề bị say sóng; tôi chỉ khổ v́ cái nóng và mùi ói mửa chung quanh. Ban ngày trên tàu rất nóng, đêm th́ lạnh. Mỗi ngày được phát ba lần nước, mỗi lần một tách nhỏ. Nhưng rồi nước cũng hết. Thức ăn th́ hoàn toàn không có. Cũng lạ, tôi không hề thấy đói, chỉ khát, khát vô cùng. Sau mấy ngày, tôi bắt đầu rơi vào trạng thái nửa tỉnh nửa mê, nhắm mắt chỉ c̣n thấy một ly cola đầy nước đá, tươm mồ hôi lạnh. Chúng tôi gặp rất nhiều tàu lớn của nhiều nước khác nhau. Nhiều tàu đến rất gần, nhưng không có tàu nào dừng lại để cứu chúng tôi.
Ngày thứ tư, t́nh trạng trên tàu càng tệ. Ai cũng nằm bẹp, cố chịu cái đói và nhất là cái khát. Biển bắt đầu động, dấu hiệu sắp có băo. Đêm lại xuống, đêm trên biển tối đen như mực và im ĺm đáng sợ, chẳng có ǵ thơ mộng như h́nh ảnh cặp t́nh nhân đứng ngắm trăng trên chiếc du thuyền lộng lẫy. Tôi không c̣n sức, tuy đầu óc vẫn sáng suốt nhưng lúc tỉnh lúc mơ. Lại một đêm nữa trên biển.
Bỗng nhiên một luồng ánh sáng chói ḷa làm tôi bừng tỉnh. Mở mắt ra, tôi thấy một chiếc tàu khổng lồ, sáng rực, đậu cách tàu tôi không xa mấy. Chiếc tàu đó rọi đèn vào tàu của chúng tôi. Rồi họ kéo chiếc tàu tí hon của chúng tôi sát vô tàu họ và thả thang xuống cho chúng tôi leo lên. Giây phút sau hoàn hồn lại, tôi thấy ḿnh được một thủy thủ to lớn có râu quai nón bế trên tay bước từng bước thang lên tàu lớn. Tôi biết ḿnh đă được cứu sống.
Sau khi được tắm rửa, họ cho chúng tôi ăn cơm. Sáng hôm sau, tàu cập cảng Singapore và chúng tôi được đưa vào trại tỵ nạn ở đây để làm giấy tờ, chờ ngày đi dịnh cư. Tôi ở đây đúng ba tháng trước khi lên đường đi Ḥa Lan. Tôi được các phái đoàn Pháp, Úc và Canada nhận cho đi định cư nhưng tôi đă chọn Ḥa Lan, đất nước xa lạ nhất đối với tôi, đất nước đă mở ṿng tay cứu chúng tôi trên biển cả khi chúng tôi đă gần tuyệt vọng.
Mặc dù đă có sự chọn lựa và mặc dù ngày đi định cư không c̣n bao lâu nữa nhưng thời gian chờ đợi cũng không kém phần hồi họp. Tôi biết ḿnh sắp đi đến một đất nước hoàn toàn xa lạ để xây dựng một cuộc đời mới, thế nhưng tôi biết ǵ về đất nước đó, ngoại trừ đây là xứ sở của hoa tu líp, cối xây gió, guốc gỗ sa-bô, những vùng đất bồi, bia Heineken và Johan Cruijf.
Tôi đến Ḥa Lan vào cuối mùa hè. Trên đường từ phi trường về trại tạm cư ở Leerdam, tôi chờ đợi nh́n thấy cảnh đô thị sầm uất, phố xá tấp nập, nhà chọc trời lộng lẫy. Nhưng hai bên đường, chỉ thấy bát ngát những cánh đồng cỏ xanh biếc phẳng lặng với đàn ḅ đen đốm trắng nhởn nhơ gặm cỏ. Đến Leerdam, phố nhỏ đẹp như trong tranh cổ. Những căn nhà xinh xắn bọc theo con đựng hẹp trải gạch khập khễnh, chiếc cầu nhỏ bắc ngang con rạch, vài người dân thảnh thơi ngồi nghe chuông nhà thờ đổ. Đâu đâu cũng thấy cây cối xanh tươi và bông hoa đủ màu sắc. Cảm giác đầu tiên của tôi về nước Ḥa Lan là thế đó: đẹp, sạch và thanh b́nh hết sức. Không biết rồi cuộc sống của tôi ở đây sẽ ra sao?
Sau một tháng tạm trú ở Leerdam để hoàn tất thủ tục, tôi được biết ḿnh sẽ chính thức định cư ở thành phố Hoorn. Một tháng đủ để biết tiếng Ḥa Lan rất khó, phong tục tập quán khác xa và mọi việc không dễ như tôi tưởng. Tôi cảm thấy cuộc sống mới của ḿnh sao lạ lẵm.
Ngày đầu tiên đến Hoorn để nhận “bạn gia đ́nh” thật hồi hộp. Trong hội trường, các bạn gia đ́nh Ḥa Lan ngồi một bên, bên kia là người Việt tỵ nạn. Phía bạn gia đ́nh im bặt khi phía người Việt tiến vô hội trường. Không khí hồi hộp và căng thẳng. Hai bên lặng lẽ quan sát nhau, bên nào cũng ṭ ṃ tự hỏi về bên kia. Bên phía bạn gia đ́nh có một người phụ nữ với mái tóc quăn màu đỏ, màu tóc khiến cho phía người Việt khúc khích cười và xầm x́ bàn tán v́ chưa ai nh́n thấy tóc đỏ bao giờ. Ai cũng hồi hộp tự hỏi thầm không biết “bà tóc đỏ” này sẽ là bạn gia đ́nh của ai. Lần lượt tên của từng bạn gia đ́nh được xướng lên, theo sau là tên của từng người Việt hay gia đ́nh Việt. Và cứ thế mỗi người Việt lần lượt đứng lên nhận “bạn gia đ́nh” của ḿnh. Lúc “bà tóc đỏ” đứng lên, mọi người Việt đồng loạt ồ lên. Cùng lúc đó, tôi nghe gọi tên ḿnh.
Chúng tôi tiến về phía nhau, bắt tay và ngồi xuống nói chuyện. Ngày hôm ấy, tôi đă làm quen với người bạn Ḥa Lan đầu tiên của tôi. Cho đến hôm nay, chúng tôi vẫn c̣n là hai người bạn. Người bạn này đă giúp đỡ tôi trong những ngày đầu khó khăn trên quê hương mới. Bà giúp tôi làm quen với ngôn ngữ mới và phong tục tạp quán xứ này. Bà chở tôi đi thăm nhiều nơi, giới thiệu cho tôi biết những cái hay đẹp của nền văn hóa xứ bà, để tôi được hưởng không khí tự do nơi đây. Mỗi năm bà tặng tôi món quà kèm bài thơ bà làm vào ngày lễ Sinterklaas. Bà dặn tôi mua nhiều kẹo để phát cho con nít đến hát xin kẹo ngày 11 tháng 11 lễ Sint Maarten. Chính nhờ bà mà tôi cảm thấy bớt cô đơn nơi xứ người, mà tôi sớm ḥa nhập được vào cuộc sống trên quê hương mới.
Hơn ba mươi năm đă trôi qua. Bao nhiêu biến đổi, bao nhiêu kỷ niệm. Tôi yêu mến xứ Ḥa Lan này v́ ở đây tôi đă tạo dựng mái ấm gia đ́nh trong hạnh phúc và tự do thật sự. Tôi đă nhận nơi này là quê hương mới v́ đất nước này đă cho tôi những ǵ tôi không t́m thấy nơi quê mẹ, những ǵ tôi đă phải vượt biển đi t́m: tự do và hạnh phúc. Ở đây, tự do có thật bởi sự thật được tự do*.
Tuy nhiên mỗi khi nh́n lại, tôi vẫn thấy h́nh ảnh mẹ tôi đứng đó, dáng thật nhỏ và lặng lẽ trong bóng đêm nhạt nḥa.
-------------------
*Quand la vérité n’est pas libre, la liberté n’est pas vraie (Jacques Prévert). Tạm dịch: Khi sự thật không được tự do th́ tự do không có thật.
