Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ
Biểu tượng Dũng khí nhà Phật
Ngô Thụy Chương
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ
Ngày 24 tháng 5 năm 2019, Ɖại lăo Ḥa Thượng Thích Quảng Ɖộ, Ɖức Ɖệ Ngũ Tăng Thống Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam
Thống Nhất đă ban quyết định thỉnh cử Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ thay thế Ɖức Tăng Thống để lănh đạo Giáo hội ở vị trí Xử Lư
Thường Vụ Viện Tăng Thống. Sau khi Ɖại Lăo Ḥa Thượng Thích Quảng Ɖộ viên tịch vào ngày 22 tháng 2 năm 2020,
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ đă cung kính phụng thừa sự ủy thác của Ɖức Ɖệ Ngũ Tăng Thống nhận lănh trách nhiệm lèo lái
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ sinh năm 1943 tại Lào, sau đó trở về Việt Nam. Từ năm 6 tuổi Ḥa Thượng học giới Sa Di ở Huế,
tiếp đó tu học tại các chùa Từ Ɖàm Huế, Phật học viện Hải Ɖức Nha Trang và Thiền viện Quảng Hương Già Lam, Gia Ɖịnh.
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ tốt nghiệp Cao đẳng Phật Học tại Phật Học Ɖường Nam Việt năm 1964 và Viện Ɖại học Vạn Hạnh
năm 1965. Ḥa Thượng được đặc cách bổ nhiệm giáo sư thực thụ Viện Ɖại học Vạn Hạnh năm 1970 nhờ những công tŕnh
nghiên cứu và những khảo luận triết học có giá trị.
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ biết nhiều ngoại ngữ như Anh, Pháp, Ɖức, thông thạo tiếng Pali, tiếng Phạn và chữ Hán. Thầy từng
là chủ bút tạp chí Tư Tưởng của Viện Ɖại Học Vạn Hạnh và trong ban biên tập tạp chí Khởi Hành.
Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ không những là một vị chân tu khả kính, uyên thâm Phật pháp, ngài c̣n là một nhà trí thức, tác giả
của nhiều tác phẩm giá trị về Phật giáo như Ɖại Tự Ɖiển Bách Khoa Phật Giáo Việt Nam (viết cùng thầy Thích Trí Siêu Lê Mạnh
Thát); Triết học về Tánh Không; Trung Quán Luận; Kinh Lăng Già (dịch); Thiền Luận (dịch)…
Sau ngày 30/4/1975, Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ về Nha Trang làm rẫy. Ɖến năm 1977, Ḥa Thượng vào Sài G̣n sống ở
chùa Già Lam và kiên tŕ tranh đấu ôn ḥa cho nhân quyền và bảo vệ Chánh pháp. Ḥa Thượng đă là cái gai trước mắt đối
với nhà cầm quyền cộng sản. Ɖầu năm 1978, Ḥa Thượng bị chính quyền cộng sản bắt giam 3 năm cho tới đầu năm 1981 th́
được thả. Ngày 1 tháng 4 năm 1984, Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ lại bị bắt cùng với Thầy Thích Trí Siêu.Trong phiên ṭa kéo
dài ba ngày 28, 29 và 30 tháng 9 năm 1988, hai thầy Tuệ Sỹ và Trí Siêu bị kết án tử h́nh với tội danh âm mưu lật đổ chính quyền.
Tổ chức Ân Xá Quốc Tế tin rằng nguyên nhân bắt giữ hai thầy Tuệ Sỹ và Trí Siêu v́ hai vị này là thành viên của Giáo Hội Phật Giáo
Việt Nam Thống Nhất. Nhờ sự tranh đấu mănh liệt của các tổ chức nhân quyền quốc tế, Hà Nội phải giảm án xuống c̣n chung
thân khổ sai. Tháng 9 năm 1998, ngài được trả tự do sau gần 15 năm tù khổ sai.
Năm đó, Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ đă được tổ chức Human Rights Watch tặng giải thưởng về nhân quyền Hellmann-Hamett
Awards. Ngài cũng đă được các nhân sĩ Ḥa Lan mời sang thăm đất nước này nhưng ngài không đi được v́ chính quyền Việt Nam
không cho phép. Ngài đă gởi lời cám ơn như sau:
… Tôi cũng xin bầy tỏ sự cảm kích sâu xa đối với các cộng đồng Việt Nam hải ngoại đang đấu tranh cho một nước Việt Nam
trong sáng và tự do. Tôi cũng xin gởi lời cảm ơn đến các nhân sĩ Ḥa Lan, trong t́nh cảm nhân loại đă trực tiếp can thiệp với chính
phủ Việt Nam cho tôi được sang thăm viếng đất nước Ḥa Lan, để có thể có điều kiện tự do hơn nói lên tiếng nói thầm lặng mà
đă một phần tư thế kỷ bị bóp nghẹt.
Khi ra tù, ngài đă viết:
Trong gần 15 năm trong tù, điệp khúc tôi phải thường xuyên học tập để ca ngợi tính can đảm của đảng cộng sản Việt Nam:
“Cán bộ làm sai, đảng trị… đảng làm sai, đảng sửa”. Tôi cũng thường xuyên trả lời: “Ɖó không phải là sự can đảm, mà là thái độ
cai trị khinh dân; xem dân như vật thí nghiệm cho những tư duy không tưởng, học thuyết viển vông của ḿnh.” Tôi cũng thường
xuyên bị học tập rằng, chính sách đoàn kết dân tộc của đảng là làm cho “dân tin đảng và đảng tin dân”. Tôi cũng thường xuyên
trả lời: “Làm cho dân tin đảng; đó là điều tất nhiên và dễ hiểu thôi v́ có đáng tin th́ người ta mới tin được; v́ đảng cần được
dân tin tưởng để tồn tại, dù chỉ là tư tưởng giả tạo. Nhưng “đảng tin dân” có nghĩa là thế nào? Nếu đảng không tin dân th́
đảng xử lư dân như thế nào? Câu trả lời thực tế: Cả nước trở thành một nhà tù vĩ đại.”
Mặc dù sống trong sự kiềm tỏa của người cộng sản Việt Nam, Ḥa Thượng vẫn hiên ngang viết nhiều bài nói lên nỗi đau thương
cùng khổ của một dân tộc đang sống trong sự áp bức của chủ thuyết cộng sản ngoại lai. Một trong những bài viết đó là bài Trí Thức
Phải Dám Nói, với trích đoạn sau đây:
… Cũng như người ta chỉ cần nh́n vào rác rưởi phế thải được dồn ra sân sau mà có thể biết những thứ đă được tiêu thụ ở sân
trước. Chúng tôi, một số người từ lâu đă được học tập để thành thói quen suy nghĩ số phận dân tộc từ những đống rác, đă tự ḿnh
đặt thành nhiều câu hỏi cho lương tâm nhân loại, cho ư nghĩa tiến bộ xă hội loài người, và trên tất cả là một câu hỏi lịch sử: Ɖất
nước ta đă thấm bao nhiêu xương máu của bao nhiêu thế hệ ông cha và bạn bè để dồn lại thành những đống rác như thế, những
đống rác càng ngày càng to ph́nh lên một cách khủng khiếp.
…
Hoàn cảnh đất nước ta như thế cho nên dân ta phải chịu quá nhiều đau thương và tủi nhục. Ɖối với giới trí thức nói riêng, mà
xă hội Việt Nam truyền thống rất tôn trọng, điều tủi nhục lớn nhất là họ không thể thay những người dân thấp cổ bé miệng nói
lên một cách trung thực tất cả những uất ức, những khổ nhục mà họ phải chịu. Bởi v́, tại Việt Nam ngày nay những người có
thể nói th́ ng̣i bút đă bị cong; những người muốn nói th́ ng̣i bút đă bị bẻ gẫy.
Nhưng tôi biết rơ một điều, và điều đó đă được ghi chép trong lịch sử. Trí thức chân chính của Việt Nam không bao giờ khiếp nhược…
Khi nói về Giáo hội nhà nước, Ḥa Thượng đă khẳng khái nhận định Giáo hội mới đó đặt dưới sự chỉ đạo của Mặt Trận Tổ Quốc,
cơ cấu ngoại vi của đảng cộng sản Việt Nam nên Giáo hội ấy phải rao giảng giáo lư phù hợp với định hướng xă hội chủ nghĩa,
một định hướng mơ hồ trên cơ sở biện chứng duy vật. Biện chứng ấy không phù hợp với dân tộc. Lời nhận định hào hùng đó cho
thấy, thay v́ biểu lộ ḷng thù ghét, những ư tưởng tiêu cực, Ḥa Thượng Thích Tuệ Sỹ hiên ngang nói lên sự thực trong lư tưởng
phụng sự Dân tộc và Ɖạo pháp dù biết rằng sẽ bị khổ ải, gông cùm. Ngài đă thể hiện đức tính Uy Dũng của Ɖạo Phật trong
mọi hoàn cảnh, mọi thời gian. Uy dũng đó thật đáng kính phục.
